Иштеҥкей улус качан да тоомjыда jÿрет. Бÿгÿн бис Экинурда jуртап jаткан ара сööктÿ Иртаев Танытпас Чакашевичтиҥ билези керегинде бичиир деп санандыс.

Билениҥ jааны Танытпас (Данил) Чакашевич иштеги jолын бу ла тöрöл Экинур jуртта, колхозто трактористтиҥ ижинеҥ баштаган. 1967 jылда Лидия Егоровна Аларушкинала айыл-jурт тöзöп, тöрт бала азырап чыдаткандар. Колхоз jиит билеге эчки кабырарыныҥ ла öскÿрериниҥ ижин бÿдÿмjилеген эмтир. Тургузылган пландар ажыра бÿдÿрилип, ол до канчын jиит öйинде бу биле иштеҥкейиле аҥыланган, озочылдардыҥ тоозында болгон. Танытпас Чакашевич аймактыҥ депутадына тудулып, колхозтыҥ правлениезиниҥ члени де болгон. Айткан сöзи быжуулу, эткен ижи турулталу, тöп кылык-jаҥду айылдыҥ ээзи jерлештери ортодо тоомjыда jÿрет. Танытпас Чакашевич ле Лидия Егоровна балдарын jаштаҥ ала ишке тазыктырып салгандар. Уулдары Эдуард, Аркадий, Леонид ада-энезиниҥ jолын jолдоп, эмди кожо jурт ээлемде иштейдилер. Кызы Сырга Танытпасовна Кан-Оозы jурттыҥ школында канча jылдардыҥ туркунына ÿредÿчи болуп иштейт.

Танытпас Чакашевич уулдарыла, кÿйÿзиле Эмеген öзöктö лö Сары-Кобыдагы турлуларда уй-малын кöптöдип, эрчимдÿ иштейдилер. Jылдаҥ jылга уй, кой, эрjине мал öзÿп, бÿгÿнги кÿнде бу öҥжÿк ээлемдердиҥ бирÿзи болуп калды. Мында эки jÿстеҥ ажыра уй, jÿстеҥ ажыра мал ла бир муҥ кире кой турат. Анайда ок биле адару тудат. Техника jеткилинче. Öткöн jылда азыралды арбындада белетеп, кышты jымжак чыккан эмтир.

- Кыш та jылу, jаан сооктор jок болды - деп, Танытпас Чакашевич куучындайт. - Эмди сакманныҥ öйи башталып jат, база jаан иш. Оноҥ jаскы кыра ижи башталар, ого белетеништÿ иштер коштойынаҥ барып jат. Кой кайчылаш, öлöҥ ижи… Jурт ээлемниҥ ижи качан да божобос эмей. Бир иш божозо, база бирÿзи "бажын кöдÿрген" сакып jат. Кышты jас солуп, jайды кÿс солуп, jылдар jылыжып ла jат. Jаштаҥ ала темиккен ижисти бÿдÿрип ле jадыс. Jер-Эне берген, салымым берген, jÿрегимге jуук ижим мениҥ бу – jурт-ээлем".

Чындап та, jурт ээлем иште амыр отурар öй jок. Мында jаҥыс чыдамкай, ишке темиккен улус чыдажар. Иш аайынча кандый бир сурак тура бергенде, балдары адазыла jöптöжип, бир санаага келген турар. Jаан уулы Эдуард (Эзен) Танытпасович балдардыҥ jааны болуп, немени эптеп, быжуулап ийетен эмтир. Ол ижинде jедимдериле кöп грамоталарла кайралдадып, 2013 jылда портреди Республиканыҥ Кÿндÿлÿ Доскозына кондырылган эмтир. Эдуард Танытпасовичле кожо эрмектешсем, ээлемниҥ канча jылдардыҥ туркунына öйкöгöн сурактарын куучындады. Сары-Кобы элбек öзöк, мал-ашка турарга эптÿ jер. Jе jанында сас jер бар, онызы эмеш качалаҥду эмтир. Олор бойлорыныҥ кÿчиле сас jерде кÿр туткан эмтир. Jурт jеезениҥ администрациязыныҥ ла ДРСУ-ныҥ болужыла 234 КамАЗ оок таш урулган эмтир. Jе турултазы ас болгон - jерге таш кöмÿле jÿре берет. Бу öзöктö бир канча турлу турат, оныҥ учун ончозы бу сурактыҥ аайы-бажына чыгарга болуш сурап, быjыл аймак администрацияга баштангандар. Аймактыҥ Jааны Э.А. Ялбаковтыҥ баштаҥкайыла керектÿ чаазын-документтер белетелет, мынаҥ ары кандый бир программага келижип, бу сурактыҥ аайы-тööйи чыккан болзо, сÿреен jарамыкту болор эди.

Бу сурактарла коштой Эдуард Танытпасович бÿгÿнги кÿнде тÿктиҥ, эттиҥ баазы арай ла jеҥил болгонын айтты. "Тÿктиҥ, эттиҥ баазы кöдÿрилген болзо, сÿреен jакшы болор эди. Уй-малашла иштегендердиҥ бу сыраҥай ла öҥзÿре сурактары эмей" - деп, Эдуард Танытпасович чын темдектеди. Мыныла коштой ороонныҥ jаандары jурт ээлемди öскÿрерине jаан аjару эдип турганын фермер база аҥылап темдектеди. Алдында jылдарда бу билелик ээлемге грант болуш берилген эди, бу акча-манатла Сары-Кобыдагы турлу тудулган эмтир. Чынык jазалган турлуда уй-мал кöптöп, jакшы тÿжÿм берет. Республикан мööрöйлöрдö ээлем jаантайын озочылдардыҥ тоозында болот.

Иштеҥкей билениҥ jерлештериниҥ темдектегениле, Танытпас Чакашевичтиҥ билези, бойы да, бала-барказы да сÿреен иштеҥкей, нак, ачык-jарык, кÿндÿзек, улуска болужайын ла деер кÿÿн-санаалу улус. Jурттыҥ байрамдарын öткÿрерине болужып, кой-мал да берер, jерлештериниҥ jакшы-jаманын кöдÿрижип jÿрер. "Танытпас Чакашевич кандый ла ишти баштаза, jедимдÿ ле быжу эдер кижи. Тöрт балазына ла ийнизине jаҥы туралар баштап, башкарып тутурткан. Турлуларына от, суу öткÿрилген, иштеген улустары мылчага jунунып, эҥирде бош öйдö jер-телекейде бастыра каналдарла солундарды угат ла кöрöт. Колы элбек ле кöрÿми тереҥ кижиниҥ ижи де jедимдÿ болор" - деп, бойыныҥ кайын аказы керегинде Надежда Тулкубеевна Янтыкова куучындайт. Танытпас Чагашевич турулталу ижи учун кöп тоолу Грамоталарла кайралдаткан, 2007 jылда портреди аймактыҥ "Кÿндÿÿниҥ Доскозына" кондырылган. Кÿÿк айдыҥ баштапкы кÿнинде темдектелип турган Иштиҥ Байрамыла акту jÿрегистеҥ Танытпас Чакашевичтиҥ билезин уткып, ижинде jедимдер, бала-баркагар иштеҥкей, турумкай улус болуп чыдазын, мал-ажыгап арбындап öссин деп кÿÿнзейдис!

Jурукта: Т.Ч. Иртаев уулы Эдуард, келиндери Марина ла Елизаветала кожо