Мерген тургуза ӧйдӧ Якут (Саха) республикада "Биир кӱн" деген конкурста туружып турганын бистиҥ аймакта улус уккан ла болбой. Ол кӧрӱ-маргаан, ого канайып барганы керегинде Мерген
Тельденовло куучын ӧткӧн.
- Мерген, ӧрӧги айдылган конкурска туружар деп санаа, арга кайдаҥ келген?
- Ӧткӧн јылдыҥ кӱӱк айыныҥ бажында Якут республиканаҥ региондор ортодо
баштапкы телевизион конкурска келип турушсын деп кычыру келген. Мен ол тушта
бистиҥ республика ичинде ылгашту конкурс эдер керек деп санаа-шӱӱлтемди айткан
болгом. Кем республикан конкурсты ойноп алар, ол кижи Якутияда конкурска барар
деп. Нениҥ учун дезе кезик учуралдарда ондый кӧрӱ-маргаандарга бир-бир артист
кӧрӱш-таныштары ажыра барып турган болгон. Мениҥ шӱӱлтемди јӧптӧгӧн кийнинде, Оҥдой аймакта Кӱпчеген јуртта Кӱр-Кечӱ деген јерде бис Алтай Республиканыҥ
культураныҥ министерствозыла, албатыныҥ јайаандыгыныҥ республикан тӧс јериле
кожо "Когда цветет маральник" деп конкурс ӧткӱргенис. Ол маргаанныҥ жюризинде
Руслан Шагаев, Болот Байрышев, бистиҥ јерлежибис Байару Такшина, Азулай Тадинов,
Эмил Толкочоков болгондор. Туружаачылар сӱрекей кӧп болгон, алдында ӧйгӧ кӧрӧ,
олордыҥ мастерстволык кеми де бийиктеген деп айдар керек. Онойып, мен бу конкурста
ӱч кожоҥ кожоҥдоп – "Кӧк Бӧрӱ", "Чӧлдӧрдиҥ ээзи" ле "Санаалар" - јеҥӱни ала соктым.
Оноҥ озо јӧптӧжӱ аайынча, "Когда цветет маральник" деген конкурсты јеҥип, Якутия
барып, ондо Алтай Республиканыҥ адынаҥ "Биир кӱн" деп региондор ортодо ӧдӧтӧн
конкурска барар арга менде табылган.
- Ол кӧрӱ-маргаан керегинде айдып ийген болзоҥ?
- Ол конкурска барарга бе-летениш јанынаҥ јаан иш
ӧткӱрилген. Конкурстыҥ ээжи-зиле болзо, ондо тӧрт кожоҥ ке-рек болгон. "Чӧлдӧрдиҥ ээзи",
"Эш-нӧкӧриме", "Санаалар" ла "Алтайым" деп кожоҥдор белетеп алгам. "Чӧлдӧрдиҥ
ээзи" деген кожоҥныҥ сӧстӧри - Л.В. Кокышевтиҥ ӱлгери, кӱӱзи мениҥ, арт-кан кожоҥдордыҥ кӱӱзи де, сӧстӧри де бойымныҥ болот. "Чӧлдӧрдиҥ ээзи" ле "Сана-алар" деп кожоҥдорго фоно-грамманы бистиҥ јайалталу јиит композиторыс Андрей Модоров јазап берген, "Эш-нӧкӧриме" ле "Алтайым" деген кожоҥдорды Барнаул калада Эльдар Багировтыҥ про-фессионал кӱӱлик студиязына бичиткем. Кажы ла кожоҥго башка костюм болор керек. Баштапкы турды конкурска видеоклип олорго ийип, оноҥ ары ӧдӧ бергем. Экинчи тур кӱчӱрген айдыҥ 24-чи кӱнинде, Якутия (Саха) республикада "Триумф" деген спорт аренада ӧткӧн. Кӧрӧӧчилердиҥ тоозы ол аренада 3 муҥ кижи болгон. "Биир кӱн" деген конкурсты Эстраданыҥ театры ла Якутияныҥ НВК-Саха деп телевидениези ӧткӱрип
турган, продюсеры Петр Пестряков. Концерт ӧткӧн кийнинеҥ оныҥ телеверсиязы белетелген. 2018 јылдыҥ чаган айыныҥ 15-чи кӱнинеҥ ала SMS-ӱнбериш башталган, ол
кочкор айдыҥ 15-чи кӱнине јетире болор. Кочкор айдыҥ 17-чи кӱнинде финал болор.
Ол база ла "Триумф" деген аренада ӧдӧр. Конкурс ӧткӱреечилер финалга мениҥ эки
кожоҥымды талдап алган – "Чӧлдӧрдиҥ ээзи" ле "Алтайым". Финалда бастыра туружаачылар дуэтле кожоҥдоор учурлу. Меге этникалык кӱӱниҥ телекейинде јер ӱстинде
элбеде јарлу "Айархаан" (башкараачызы Альбина Дегтярева) деп якут ӧмӧлик келишкен. Мен ондый јарлу ӧмӧликле кожо кожоҥдоорыма јол келишкенине тыҥ сӱӱнедим.
- Сениле кожо ондо туружып турган туружаачылар-удурлажаачылардыҥ кеми
кандый эмтир?
- Конкурста туружып турган артисттер керегинде айдар болзо, олордыҥ бастыразы
ла јайалталу профес-сионалдар деп айдар керек. Олорды эмди мен удурлажаачылар
да деп айдып болбо-зым, конкурс биcти бириктирип, нӧкӧрлӧр болуп калганыс. Ол
Тыва республкадаҥ Сайдаш Монгуш, Крымнаҥ Кӱзел Муратова, Айдар Сулейманов Татарстаннаҥ,
Альфия Нигматулли-на Башкортостаннаҥ, Якутиядаҥ Айсен
Амосов, Чуваш, Удмурт, Бурят республикалардаҥ, Ямало-Ненецкий ле Чукот автономный округтардаҥ – бастыра јаба 11 регион.
SMS-ӱнбериш јанынаҥ айдар болзо, ол чаган айдыҥ 15-чи кӱнинеҥ ала кочкор айдыҥ
15-чи кӱнине јетире улалар. Ӱнин берерге турган кижи кыска 5577 деген номерге "ШОУ
5" деп бичип аткарар керек. Бир ле номердеҥ канча ла катап болзо SMS ийерге јараар.
Кезик телефондордоҥ (МТС оператордо) SMS ийзе, "запрет контента" деп јетирӱ чыгар
аргазы бар, ол тушта сотовый колбуныҥ операторына телефонго согуп, оны јоголтсын
деп баштанар керек. Эмезе телефонго *985# деген команда бичип, ол услуганы јоголтор
аргалу. Бир ийилген SMS-тыҥ баазы 20 салковой. База бир айдарга турганым, SMS
ийип турганда, оныҥ текстинде ШОУ деген сӧслӧ 5 деген тооныҥ ортозында пробел
(куру јер) артыргызарын ундыбас керек.
- Куучын-эрмек учун быйан болзын. Улаган аймактыҥ ла Алтай Республиканыҥ
эл-јоны адынаҥ јеҥӱ кӱӱнзейдис.
Адакыда, бистиҥ аймактыҥ ла республикабыстыҥ албатызына баштанар
кӱӱним бар. Бистиҥ јайалталу јерлежис мындый јаан конкурста туружып,
бистиҥ республиканыҥ адын ададып, албатылар ортодо кемине кӧдӱрип јӱрерде,
Мергенди бастыра јанынаҥ јӧмӧп, кӱч јеткенче болужар керек. Телекей ичинде
алтай, телеҥит албаты бар, оныҥ бойында јаҥары, кай-кожоҥы, кӱӱзи, культуразы бар деп Арасей ичине јаҥыландыра айдар ӧй келген. Улаган аймактыҥ, Ал-тай Республиканыҥ бирлигин кӧргӱзер јакшынак арга биске берилип јат. Мерген
Тельденов бойыныҥ јайаандык јолын бойыныҥ ла јайалтазыныҥ, албаданчагыныҥ,
јӱткимелиниҥ болужыла ачып, јаан једимдерге јеткен. Тургуза ӧйдӧ ол "Ээлӱ кай"
деген эл оркестрдиҥ башкараачызы болот.