Версия для слабовидящих |
18+
Выбрать регион

Общественно-политическая газета Усть-Канского района (аймака) республики Алтай

649450, Республика Алтай, Усть-Канский р-н, с. Усть-Кан, ул. Первомайская, д. 2
телефон: +7 (38847) 2-21-82
e-mail: golosv@list.ru

Акварельдӱ јай

Jайгы jылу кураан айдыҥ 7-чи кÿнинде Кан-Оозы jуртта Н.В. Шодоевтиҥ адыла адалган музейинде Айару Иванова деп jурукчыныҥ "Акварельду jай" деп кöрÿ-выставказыныҥ ачылтазы болды.

Акварель эп-аргала јуранышта бойыныҥ та кандый да куулгазынду јаражы ла јажыды бар - шилдий ӧткӱжинде, јуҥдый јеҥилинде, элес "шуу" эткенин ондый јуруктар ажыра сезериҥ. Акварельди ӧскӧ сӧслӧ эмдик атла тӱҥейлерге јарар, учы учында не болорын озодоҥ јарт билбезиҥ. Јиит јурукчы Айару Иванова јуругын баштап, озо ло аҥылу чаазынды ӱлӱштеп, акварель будукты салат. "Ӱлӱш" јуранышта эҥ баштапкы болушчы - ол јурукчыныҥ јайалтазы, сезими, билгири ле кӧрӱжи. Ӱстинеҥ ары Айаруныҥ јуруктары бир ле кат, јастыраларын тӱзедип болбозыҥ, оныҥ учун јурукчы бойыныҥ јуругын чаазын кургагалакта, учына јетире божодор учурлу.

Саал сӧӧктӱ Айару Иванова 1983 jылда Горно-Алтайск калада чыккан. Таай угынаҥ алза, бистиҥ јерлежис, энези Ирина Албанчиновна Молтушева Мӧндӱр-Соккон јурттаҥ, адазы Леонид Викторович – Курайдаҥ, эм тургуза Оҥдой јуртта јаткылайт. Кичинек тушта олордыҥ билезине Кÿпчеген, Кулады, Мöндÿр-Соккон jурттарда jадарга келишкен. 11 классты Айару Оҥдойдыҥ орто ÿредÿлÿ школында божоткон. Тургуза öйдö Айару эш-нöкöриле, кичинек уулыла Сахалин ортолыкта, талай jарадында турган кичинек Корсаков калада jадат. Узун кышкы тÿндерде jуранып, јылу јайлар сайын Алтайындööн келип, амыранып, ийде-кÿч алынат.

Јайалган јайалтазы јаш тужында јажытту болгон эмей. Јаш тушта орыҥкай болгонынаҥ улам, кычырарга ла сананарга кӧп ӧй артатан. Бойыныҥ билгирин ле сезимин тереҥжидип, мынайда бойыныҥ јолын бедиреп, азып-тозып ичкери албаданган. Кичинек тужында эне-адазыныҥ jуук нöкöри Николай Чепоков (Таракай) олордыҥ айылына келетен. Оныҥ алмыстар, ээлер керегинде тÿÿкилик куучындарын, анайда тушьла jуранарыныҥ jажыттарын Айару угуп, кöрÿп, сÿрекей сонуркайтан. Юристтиҥ ӱредÿзин божодып, ÿредÿзи аайынча уламjыла иштеген ӧйи болгон, је кӧксинде барын, берилген јайалтазын јажырып болбозыҥ. Мынайда Айару ӱч јыл кайра јуранып баштаган, аҥылу ӱредӱ јогынаҥ. Айаруныҥ айтканыла, бир кÿн оныҥ ич-кöгÿзинеҥ кандый да ийде чыккандый, ол колына ак чаазын, уулчагыныҥ акварель будугын алып, jуранарына баштапкы алтамын эткен. Jуругы келишпей турганына бир канча ачынып, jе туура баспай, ижин оноҥ ары улалткан. "Ол тушта кандый да баалу акварельди jурукка салары, тегин иш эмес деп, кем-кем айдып берген болзо, ол ло тушта бу ишти таштаар эдим. Jе ол ло туштагы оҥдонбозымнаҥ улам, jураныжым кöндÿккен" - деп, Айару айдат. Айаруныҥ jуруктары аҥылу, куулгазын ийделу, кезиги кижиге кандый да аалга санаалар экелет. Кезик jуруктардаҥ jиит кыстыҥ тöрöл Алтайына карыгып-кунугып jÿргени билдирип тургандый. Кажы ла jурамал Айаруныҥ ойлык кöгÿзиниҥ байлыгын кереелейт.

Бу кыска ӧйдиҥ туркунына Айару кӧп тоолу выставкаларда турушкан, ол тоодо быјыл Южно-Сахалинск калада тергеелик краеведикалык музейде, Горно-Алтайск калада тӱӱкилик-jеезелик байзыҥда. Кан-Оозыныҥ музейинде jурукчыныҥ кöрÿзи сыгын айдыҥ 16-чы кÿнине jетире улалар. Ончо кÿÿнзегендерди Айаруныҥ иштерин баалап, таныжып, келип кöрзин деп, кычырып турубыс. Онойдо ок, jараган jурукты садып алар арга бар. Тургуза öйдö Айаруныҥ кезик jуруктары телекейдиҥ башка-башка талаларына, темдектезе, Австрияга, Норвегияга, Казахстанга, Москвага, Санкт-Петербургка барган, анайда ок кöптöри Сахалинде ле Алтай ичинде "jадып" арткан.

"Кажы ла кижиде бойыныҥ берилген салымы, бÿдÿретен кереги, öдöтöн jолы бар. Оны кем де айакка салала экелбес, кижи оны бедиреп, канча катап бÿдÿрилип, ачынып, чöкöп то калар аргалу. Jе "мен болуп албазым", "баштаарга орой" деп айдынбай, кижи бу jÿрÿминде бойын тапкан кийнинде, пазлдыҥ jуругындый jерине тура берер" – деп, Айару айдат. Айдарда, одус jаштыҥ кийнинде кайкамчылу jураныштыҥ телекейиниҥ jажыттарын ачкан Айару бойы бойын таап, айалгаларды јеҥип чыккан, эмдик атты јобожыткан. Јолыҥ ачык болзын, Айару, ачылталарлу, једимдерлӱ, ырысту элестер толо.

Автор: Н. Шодоева


По этой теме:

Лайкнуть:

Версия для печати | Комментировать | Количество просмотров: 615

Поделиться:

Загрузка...
ОБСУЖДЕНИЕ ВКОНТАКТЕ
МНОГИМ ПОНРАВИЛОСЬ
НародныйВопрос.рф Бесплатная юридическая помощь
При реализации проекта НародныйВопрос.рф используются средства государственной поддержки, выделенные в соответствии с распоряжением Президента Российской Федерации от 01.04.2015 No 79-рп и на основании конкурса, проведенного Фондом ИСЭПИ
ПОПУЛЯРНОЕ
Яндекс.Метрика