Алексей Григорьевичтиҥ адазы Григорий Иванович Улаган аймактыҥ Паспарты jуртында
1901 јылда чыккан. Jерлештериниҥ эске алынга-ныла, ол сÿрекей jаан кайчы болгон, оныҥ кайы
тыҥ, сöстöри jарт, топшуурды да сÿреен jакшы соготон. Ол кайлаар алдында бир де меҥдебес.
Топшуурын алала, кылдарын ÿнине келиштире соголо, туура салып койоло, отурган улусла
чайлап, куучындажып отурар болгон. Оноҥ топшуурын алып, чертип согор, бир эки-ÿч
минут кире ойноор, бастыра ал-санаазы кай-даар да jÿре берген чылаар, кабактары тÿÿлип,
кöстöри чала jумула согор. Оныҥ ла кийнинде кайы араайынаҥ кÿÿлеп баштаар. Ол сÿрекей
кöп албатыныҥ чöрчöктöрин, кеп куучындарын, сооjыҥдарын, озогы куучындар, табышкактар,
кеп ле укаа сöстöр билер кижи болгон. Оны ол иштиҥ кийнинде орой тÿнге jетире бала-баркага
jилбиркеп куучындайтан. Угаачылар анчадала оныҥ "Маадай-Кара", "Очы-Бала", "Ак-Jалаа",
"Алтын-Казык", "Сары- Кÿреҥ атту Солотой-Мерген" деп кай чöрчöктöрин jилбиркеп
угатан.
Ол анайда ок улустыҥ кол-будында бертик-сынык болгондо, ончозын эптеп, тудуп
салатан. Григорий Иванович Ада-Тöрöл учун Улу jуудаҥ 1943 jылда jанарда, бажында
шыркалу, буттарыныҥ чоҥчойлоры jок болгон. Анайып ол бажындагы шыркадаҥ улам
учы-учында кöстöҥ болгонбос боло берген. Эки кöстöҥ сокороп калган öйдö, оору
jадарда, оныҥ топшууры jаантайын jанында болгон. "Ол öлöрдиҥ öлгöнчö кайлаган, сагыжы коомой-тып барадарда, калганчы катап эки оос кайлайла, öлгöн" - деп, уулы Алексей Григорьевич эске алы-нып куучындаган. Г.И. Калкинниҥ бир де чöрчöги бичилбеген, je
оныҥ айтканыныҥ кöп сабазын уулы А.Г. Калкин калык-jон ортодо угускан, кайлап, айдып jÿрген
чöрчöктöри, уулыныҥ кайлаганы аайынча, бир канчазы кепке базылып чыккан.
Алексей Григорьевич Улаган аймагыныҥ Паспарты jуртында чыккан,саал сööктÿ. Ол
Алтай Республиканыҥ атту-чуулу Эл-кайчызы. А. Калкин "Дружба народов" орденле кайрал-даткан, Россия Федерацияныҥ бичиичилер Бирлигиниҥ турчызы. А. Калкинниҥ айтка-ныла 40 ажыра кай чöрчöктöр лö 100 ажыра тегин чöрчöктöр, сооjыҥдар, кеп-куучындар,
кожоҥдор, чечен сöстöр бичилген. 17 кай чöрчöги "Алтай баатырлар" деп тизÿ бичиктер-де кепке базылып чыккан. "Маадай-Кара" деп кай чöрчöк "Эпос народов СССР"
(эмди "Эпос народов Европы и Азии") деп тизÿде чыккан. "Оочы-Бала" деп
кай чöрчöк "Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока" деп 65 томду тизÿниҥ 15-чи
томында чыккан. Арасейде ле öскö ороондордо билимниҥ тöс jерлери А.
Калкинниҥ кайын, кай чöрчöктöрин аудиоаппаратурала
бичидип алган (Пушкинский дом, Центральный дом на-родного творчества, Государственная консерватория им. М.И. Глинки, Институт филологии СО РАН, Институт
мировой литературы им. А.М. Горького РАН, Инсти-тут фольклора Хельсинского университета ла оноҥ до öскöлöри).
Мынаҥ ары Алексей Григорьевичтиҥ кайын улалт-кан кижи 1953 jылда Кан-Оозы аймактыҥ Jабаган
jуртында чыккан саал сӧӧктӱ уулы Элбек Калкин. Элбек озо ло баштап адазыныҥ кай чöрчöктöринеҥ кöгÿске илинген jолдыктарды, адазынаҥ уккан аайынча,
тыҥыда соккон топшуурдыҥ кÿÿзине келиштире кайлап туратан. Jылдар öдÿп, Элбек кайга там ла темигип, ÿни jаранып, jардак ла jоон, ÿнгÿр болуп, кöкси кеҥип чыккан. Jиит кайчыныҥ кай
телекейине jолы 17 jаштуда ачылган. 1976-77 jылдарда крайда (Барнаулда), Зональныйда (Новосибирскте) ле Бастырасоюзный кöргÿзÿлер улай-телей башталган. Э. Калкин бу öткöн кöрÿлерде туружып, jеҥÿлер алып, Мо-сквада Бастырасоюзный фестивальда "Маадай-Кара" деп
ат-нерелÿ чöрчöктиҥ ÿзÿгин кайлап, фестивальдыҥ эҥ
бийик лауреат деп адыла адаткан. 2008 jылда Элбек Алек-сеевич Калкинге "Алтай Республиканыҥ Эл-кайчызы" деп бийик ле тоомjылу ат-нере адалган.
Калкиндердиҥ угы-тӧзиниҥ 4 ӱйезин алзабыс, кайчылардыҥ угын Элбек Калкинниҥ уулы Мадий улал-тып апарат. Ол Кан-Оозы аймакта Јабаган јуртта 1991
јылда чыккан. Школды божоткон кийнинеҥ каладагы культураныҥ колледжиниҥ "народно-инструментальное творчество" деп бӧлӱгин 2012 јылда једимдӱ божодып,
тургуза ӧйдӧ культура байзыҥында фольклор аайынча методист болуп иштейт. 26 јашту Мадий бӱгӱнги кӱнде Экинур јурттаҥ Туланай деп кыс ла айыл-јурт тӧзӧп, Софья ла Карунай деп эрке эки кызычактар чыдаткылайт. - 2006 јылда адама инсульт табарып, отура берерде, энем Мария Иртеновнаныҥ "адаҥныҥ јолыла барып, кайды улалтып апаратан уулы сен" деп сӧстӧрин угуп, 14-15 јаштудаҥ ала кайлап баштагам. Огошто мен адамныҥ кайлаганын табылу кӧстӧп,
јӱрексиреп угуп јӱретем. Баштапкы ла катап мен 2008 јылда, Јабаганда, улдам Алексей
Калкинге учурлалган байрамда "Оочы-бала" деп чӧрчӧктиҥ ӱзӱгин кайлагам, оныҥ
кийнинеҥ јаан сценага "Маадай – Кара" деп кай чӧрчӧктиҥ ӱзӱгин ол ло јыл Јоло
јуртта ӧткӧн Эл-Ойында Кайчылардыҥ курултайында кайлагам – деп, Улу кайчыныҥ
баркызы кайлап баштаган јолы керегинде куучындады.
Јер ӱстинде кажы ла албаты бойыныҥ тӱӱкизинде быйанду, тоомјылу, јарлу керек
эткен улузыла бай. Алтай албаты јебрен ӧйдӧҥ ала бойыныҥ ат-нерелӱ, кӱчтӱ баатыр-лары керегинде кай чӧрчӧктӧрин бистиҥ ӧйгӧ јетире улалтып экелген. "Кийис чӧйилер,
кижи ӧзӧр" дегендий Калкиндердиҥ кайлайтан угы – тӧзи ӱзӱлбей барып јатканына
канайып сӱӱнбес, олор ло канайып оморкобос.